گفت و گو با دكتر مينو سلسله بانوي برگزيده و متخصص وزارت نيرو
«اثر پروانه» بال زدن هدفمند در تمامي لحظات زندگي و تلاش
اگر نيل به موفقيت، هدف اوليه فرد در زندگي نباشد، حالتي موقتي و زودگذر پيدا ميكند، در حقيقت افراد موفق، هدف خود را در تمامي لحظات زندگي جلوي چشم دارند و لحظه‌اي از آن غافل نمي‌مانند.
اين سخن مينو سلسله رئيس گروه توسعه و آموزش نيروي انساني شركت مادر تخصصي توانير است كه به عنوان يكي از نخبگان جوان و يكي از زناني كه به عنوان 50 بانوي فرهيخته و برجسته در سطح كشور و در كسوت يك بانوي برگزيده و سرافراز متخصص از وزارت نيرو برگزيده شد و از دست رئيس جمهور لوح تقدير دريافت كرد.
مينو سلسله هم‌اكنون دانشجوي دكتراي مديريت دولتي با گرايش منابع انساني در دانشگاه پيام نور است. او دو عنوان كارشناسي ارشد را هم به همراه دارد. او كارشناس ارشد مديريت دولتي گرايش منابع انساني با كسب رتبه اول در سطح كشور است و همچنين كارشناسي ارشد مديريت توسعه منابع انساني از موسسه تحقيقات و آموزش مديريت وزارت نيرو را با رتبه اول كسب كرده است.
او همچنين امتحان جامع دوره دكتراي خويش را گذرانده است و مشغول نگارش و تدوين رساله خود در زمينه «طراحي مدل سازمان ارزش بنيان براي شركت توانير» است. درباره سوابق كاري او بايد گفت كه از سال 1375 در صنعت برق فعاليت داشته است. او داراي 8 عنوان ترجمه و تاليف كتاب از جمله اثر- «راهنمايي براي خودباوري زنان» كه 4 مرتبه تجديد چاپ شده است. كتابهاي رهبري تحول (3 مرتبه تجديد چاپ)، «مديريت مذاكره»، «قرن مديريت»، «راه تويوتا»، «نبض تحول» و «رفتار سازماني، رويكردي كاربردي» از ديگر آثار اين بانوي برگزيده به شمار مي‌رود.
مينو سلسله داراي 23 مقاله پژوهشي- تحقيقي است كه در مجلات معتبر و همايش‌ها و كنفرانس‌هاي علمي (داخلي و خارجي)، ارائه شده است. او همچنين كتابهاي مديريت استراتژي، ايمني نيروگاهها و يك مجموعه شعر به نام عارفانه‌ها را در دست چاپ دارد.
او دوره هاي مختلف آموزشي را طي كرده و در همايش‌هاي متعدد به عنوان سخنران حضور داشته است. وي داراي 21 تقديرنامه از مراكز و سازمانهاي معتبر است و همه اينها بيانگر روح پرتلاش و خستگي ناپذير اين زن برگزيده و شايسته ايراني است.
ويژگي يك نخبه
در يكي از روزهاي گرم خرداد از ساختمان مركزي توانير براي گفت‌وگو با دكتر مينو سلسله به ساختمان شماره 4 مي‌رويم.
در يكي از اتاقهاي طبقه همكف ساختمان مديرعامل، دكتر مينو سلسله با چهره‌اي بشاش پذيراي‌مان مي شود. ابتدا از نخبه بودن مي گويد و از تجربه جهاني در اين زمينه:
«تجربه جهاني نشان داده كه منابع انساني بالنده در جامعه ما، كار محوله را با سرعت بيشتر،كيفيت بالاتر و علاقه‌مندي افزون تري انجام مي‌دهند.»
وي ادامه مي‌دهد:بررسي‌ها حاكي از آن است كه نخبگان 200 درصد بالاتر از حد متوسط تلاش مي‌كنند. نيازها و انگيزه‌هاي مادي تنها پاسخگوي آنان نيست. كاركنان نخبه از تجارب خودشان درس مي‌گيرند.
وي توضيح مي‌دهد: از آنان در كشورهاي توسعه يافته به عنوان گنجي پنهان نامبرده مي‌شود.
- ديگر ويژگيهاي افراد نخبه چيست؟
* موفقيت سازمانها درمديريت استعدادهاي نخبگان نهفته است. لذا نيازهايشان بايد شناسايي شود و براساس آن برنامه ريزي شود. از طريق اين برنامه‌ريزي مناسب ميتوان اهداف فردي و سازماني را تلفيق كرد. به دليل اينكه رشد مستمر براي نخبگان يك انگيزه است؛ مديريت منابع انساني سازمانها از آنها مي‌توانند به عنوان يك فرصت استفاده كنند تا سازمان به اهداف خود دست يابد. در بياني كلي ميتوان گفت كه فعاليتهاي ذهني،بخش مهمي از ويژگيهاي نخبگان را تشكيل مي‌دهد.
در حقيقت فعاليتهاي ذهني بخشي از وجود آنان است و برنامه‌ريزي بلندمدت براي حفظ و نگهداري آنها حائز اهميت است.
«اثر پروانه»
دكتر مينو سلسله با تسلطي كه بر دانش مديريت دارد در گفته‌هايش از مثالهاي علم مديريت سخن به بيان مي‌آورد و زماني كه از او مي‌پرسم: آيا بوروكراسي اداري و سازماني يك مانع مهم بازدارنده در فعاليت نخبگان نيست جواب مي‌دهد:اصولآ بحث بوروكراسي اداري بهيچ وجه، بحثي منفي نيست زماني كه يك نخبه وارد سيستم مي‌شود مي‌تواند نقاط ضعف و قوتش را شناسايي كند. وي سپس به اصطلاح "اثرپروانه" اشاره ميكند و ادامه مي‌دهد:
در مديريت اصطلاحي به نام "اثرپروانه" وجود دارد، زماني يك پروانه بال مي‌زند اثرش در تمامي جهان مي‌پيچد، زماني هم كه يك نخبه وارد سيستم سازماني مي‌شود در نظام بوروكراتيك سازماني مي‌تواند به اندازه خودش در سيستم تاثير بگذارد. در اين شرايط نخبه مي‌تواند به مسائل سازماني به عنوان يك (Case study) نگاه كند و مشكلات را اصلاح كند و بوروكراسي اداري ايستا را به حالت پويا تبديل كند.
يادگيري مستمر
دكتر مينو سلسله، بانوي برگزيده‌اي است كه يادگيري مستمر برايش همواره يك ارزش بوده است. او خود مي‌گويد: هر روزي كه بيشتر بياموزم انگار در آن روز روشني بيشتري پيدا مي‌كنم. در آن لحظه هرگز نمي‌انديشم كه براي اين يادگيري انرژي زيادي صرف كرده‌ام. در حقيقت من با آموختن و انتقال آن به ديگران سالهاي سال بعد از خويش مي‌توانم حضور داشته باشم. درست مانند يك نقاش كه با رفتنش در نقاشي‌هايش زندگي ميكند.
او به سلسله مراتب نيازها از جمله هرم «ابراهام مازلو» اشاره ميكند و ادامه مي‌دهد: در سلسله مراتب نيازهاي مازلو به نظر من نياز به خود شكوفايي در اولويت قرار مي‌گيرد؛ مثل بذري كه تبديل به گل مي‌شود. من براي شكفته شدن تلاش زيادي كردم و از اين تلاش خودم راضي هستم. حجم كتابهايي كه تاليف و ترجمه كرده‌ام كه تعدادي از آنها به تيراژهاي بالا رسيدند، در من احساس رضايت به وجود آورده است.
وي ادامه مي‌دهد: اولويت براي من اين است كه دانشي را توليد كنيم كه مشكلات اداري سازمان را حل كند و در مورد ارائه دانش‌ها به يك حرف جديد و تازه برسيم.
- آيا در اين يادگيري ها و در كسب موفقيت از همراهي‌هاي افراد خانواده يا دوستانتان هم بهره مي‌گرفتيد؟
بزرگترين مشوق من مادرم بوده كه عشق به علم را در برادران و خواهرانم و من بوجود آورده كه همگي ما در مقطع دكترا تحصيل مي‌كنيم. مديريت قوي مادرم و ويژگيهاي رهبري كه وي داشته ثمره‌اش ايجاد عشق و علاقه براي ادامه تحصيل در فرزندان است مادرم مشوق بسيار خوبي براي من هم بوده است. البته پدرم هم مشوق خوبي بودند. در عين حال استادان بسيار خوبي در دوره ليسانس،فوق ليسانس،و دكترا داشتم كه كار علمي را تشويق مي‌كردند.
خارج شدن از «حوزه راحتي»
از دكتر سلسله مي‌پرسم:به راستي دليل موفقيت شما چيست؟ و اساساً تعريف موفقيت چيست؟
او پاسخ را در يك عبارت كوتاه بيان ميكند: خارج شدن از «حوزه راحتي»....
بعد توضيح مي‌دهد:هر انساني بايد داراي هدف و برنامه‌اي باشد كه اين برنامه‌ها در تمام لحظه‌هاي زندگي جلوي چشم او باشد. همه آدمها بايد از "حوزه راحتي"بيرون بيايند. به عبارت ديگر ما بايد تمام ثانيه هاي زندگي‌مان پر باشد. نبايد عدز و بهانه بياوريم كه "خسته‌ام"، "وقت ندارم"،اگر اين حرفها را بگوييم مانع موفقيت خودمان شده‌ايم.
مينو سلسله؛ مثالي در اين زمينه مي‌زند:فرض كنيد يك آدم معمولي در يك پرش يك متر مي‌تواند بپرد كه اين عادي است اما زماني كه مي‌خواهد 5/1 متر بپرد و ركورد بشكند بايد تلاش زيادي به خرج دهد و به خودش استراحت ندهد در اين زمينه استقامت هم داشته باشد. استقامتي كه پشتكار همراه آن است و چنين عواملي است كه پاداش‌هاي بزرگ و كوچك به بار مي‌آورد.
وي يادآور مي‌شود: «خود نظمي» «خودكنترلي» و «مديريت زمان» براي كسب موفقيت لازم است، همه مواردي كه براي توليد فرضاً يك مقاله لازم است يعني اينكه چطور بايد بخوانم راهكارهاي كسب موفقيت‌اند و در كنار آنها احساس مسئوليت هم وجود دارد.
او تعبير زيبايي براي موفقيت به كار مي‌برد كه «سفر به سوي موفقيت سفري زيبا، چالشي و پر از ماجراست. بهتر است كه اين سفر با قلب و روح انجام شود زيرا كه بي‌‌پايان است.»
فرهنگ كار و نخبگان
بدون ترديد نخبگان نقش بسيار موثري در تغيير فرهنگ كار به سمت بهره‌وري و تلاش بيشتر در جامعه دارند. بهمين دليل است كه اين پرسش با دكتر مينو سلسله مطرح مي‌شود كه نخبگان براي ارتقاي فرهنگ كار درجامعه چه بايد بكنند؟
او در جواب مي‌گويد: نخبگان سرمايه مهمي در جامعه هستند كه تاثير مثبتي در فرهنگ كاردارند. به طور طبيعي كاري را كه انجام مي‌دهيم آثارش همراه ما هست اما اگر تلاش كمتري كنيم و عايدي بيشتري را انتظار داشته باشيم؛ اين كوته‌فكرانه است.
او اعتقاد دارد در زمينه فرهنگ كار، رسالت بزرگي بر دوش نخبگان است و خودشان بايد تجلي حرفهايي باشند كه بيان مي‌كنند.
وي يادآور مي‌شود: زماني كه دقت و پشتكار در كار باشد، رفتار فردي نخبگان روي ساير افراد اثر مي‌گذارد.
او همچنين تاكيد ميكند كه وظيفه يك نخبه علمي سنگين‌تر است زيرا سطحش از سطح متوسط بالاتر است.
دكتر سلسله همچنين خاطرنشان ميكند كه نخبگان نيازهاي متفاوتي دارند و توجه به نيازهاي آنان ضروري است. از ديدگاه وي، يك نخبه بايد دوره آموزشي مناسبي داشته باشد و استعدادهايش به رسميت شناخته شود كه به نظر او در سالهاي اخير بنياد نخبگان حركتهايي را در اين زمينه به انجام رسانده است.
تعادل زندگي بين كار و خانواده
هميشه اين مساله در جوامع مختلف حتي كشورهاي پيشرفته مطرح بوده كه چگونه ميتوان بين زندگي خانوادگي و حرفه و شغل زنان هماهنگي بوجود آورد. و آيا يك زن موفق مي‌تواند مادر نمونه هم باشد؟
مينو سلسله جواب مي‌دهد: بحث تعادل زندگي در فعاليتهاي اجتماعي و وظايف خانوادگي باعث موفقيت زنان مي‌شود. بانوان چه در موقعيت دختر خانواده، چه خواهر،چه همسر و چه مادر، توقعاتي را در ارتباط با جامعه بايد برآورده كنند؛ نقش‌هايي كه جامعه براي زنان قائل است نقش‌هاي بدي نيست و باعث تكامل فرد مي‌شود اما فردي كه صرفاً خانواده‌اش را رشد بدهد رشد يافته نيست.
او توضيح بيشتري مي‌دهد: زنان با برنامه‌ريزي‌هاي سنگين و پرانرژي بايد به هر دو كار خود يعني نقش خانوادگي و نقش اجتماعي برسند و انتظار جامعه اين است.
- به نظر شما يك مادر نخبه چگونه برخورد ميكند؟
يك مادر نخبه علاوه بر اينكه به رشد جسمي و عاطفي فرزندش توجه ميكند بايد طوري با فرزندانش برخورد كند كه بچه‌ها قدرت فكري پيدا كنند. زنان به عنوان يك مادر بايد بتوانند طوري فرزندان خود را پرورش دهند كه در هر سني رشد مستمر داشته باشند.
وي ضمن تاكيد بر اينكه 13 سال در شركت توانير سابقه كار دارد از رفتار شايسته مديران صنعت برق با كاركنان سخن مي‌گويد و از اينكه مديران ارشد به ويژه مديريت عالي منابع انساني در اين شركت فرصت كار كردن به تمامي افراد را مي‌دهند و به همه كاركنان نقش‌هاي مهمي در مديريت مشاركتي واگذار مي‌كنند سپاسگزاري ميكند.
سقف شيشه‌اي
سقف شيشه‌اي يك نوع نگرش مديريتي در زمينه رشد و ارتقاي زنان از لحاظ اجتماعي درجوامع مختلف است.
به اعتقاد مينو سلسله اين نگرشي است كه خود بانوان بيشتر براي خود به وجود مي‌آورند.
او اعتقاد دارد براي از بين بردن سقف شيشه‌اي نبايد منتظر تغييرات فوري بود بلكه بايد نگرش مثبت داشت و همچنين يادگيري مستمر را دنبال كرد.
او مي‌گويد:" ما بايد به خودمان كمك كنيم كه نگرش منفي نداشته باشيم؛ در حال حاضر زنان در مشاغل گوناگون با توانايي‌هاي بسيار از نوع مردانه حضور دارند و بحث سقف شيشه‌اي در حال شكسته شدن است.
- از او مي‌پرسم كه افق‌هاي آينده‌تان را چگونه تصوير مي‌كنيد؟
* او پاسخ مي‌دهد:در حيطه كاري در دفتر منابع انساني شركت توانير تمايل دارم كه بحث آموزشي در صنعت برق را به گونه‌اي به انجام برسانم كه حركتي عميق در آن انجام شود و اين كار حركتي كيفي و ماندگار باشد.
او اضافه ميكند: ما بايد نيازهاي آموزشي افراد را بشناسيم و در بحث شغلي بايد روي توليد و دانش حركت كنيم و كيفيت فعاليتها را بالا ببريم.
او همچنين مي‌گويد: اگر مي‌خواهم يك خط بنويسم تصورم اين است كه سخني تازه و حرفي جديد باشد و نگرش فردي را كه مي‌خواهد به سمت رشد و بهتر شدن برود به تصوير بكشد. فردي كه كتاب مرا مي‌خواند و بازخورد آن را نشان مي‌دهد در حقيقت اعتماد به نفس مرا بيشتر افزايش مي‌دهد.
دكتر مينو سلسله نگاه عميقي به زندگي دارد و ادامه مي‌دهد:من زندگي را فرصتي براي كمال و رشد انسانها مي‌دانم. زماني كه يك تكه سنگ با زحمت و رنج بسيار مجمسه‌ساز، به تنديسي زيبا تبديل مي‌شود در حقيقت اين تصور را ايجاد ميكند كه رنج‌ها و زحمت‌هاي بسياري بايد كشيده شود تا انساني به حد كمال برسد. در فرصت كم و وقت محدود ما بايد ببينيم چطور مي‌توانيم كار جاودانه‌اي را به لحاظ معنوي توليد كنيم.
مينو سلسله كه از سالها قبل يك نخبه انديشمند بوده است سالها در نشريه پيام مديريت در زمينه مسائل مديريت امروز مقاله نوشته است.
توصيه به جوانان
دكتر مينو سلسله مي‌گويد: توصيه من به جوانان اين است كه هدف داشته باشند و در راه رسيدن به هدف، سختي را فرصت بدانند و ما نيز دشواري را فرصت بدانيم و آنها را چالش به شمار آوريم. ما بايد قوي‌تر شويم و به انساني تبديل شويم كه توانمنديهاي زياي داشته باشد. ما به كمك آدمهاي ديگر مي‌توانيم كارهاي خلاقانه‌تري را انجام دهيم.
او اضافه ميكند: يكي از ويژگيهاي عصرحاضر اين است كه آدمها را بشناسيم، ما بايد از كمكهاي فكري و پشتيباني و حمايت روحي و عاطفي خانواده، دوستان و ... بهره بگيريم. در همان حال توجه بيشتر به معنويات داشته باشيم و ارزشهاي خودمان را دريابيم. توجه دوباره به ارزشها باعث موفقيت مي‌شود و راهها را ساده ميكند.
سخن به درازا كشيده است و تمامي حرفهاي دكتر مينو سلسله به عنوان يك بانوي فرهيخته و يكي از كاركنان نخبه صنعت برق كشور براي ما جالب و آموزنده است. اوگويي در كلاس درس است و از دانستني‌هاي بسيار خويش با رواني و سلاست بيان سخن مي‌گويد.
از ساختمان كه خارج مي‌شوم؛ فضاي سرسبز محوطه وسيع ساختمان شماره 4 ، توانير همه حس رويش دوباره را در ذهن من زنده ميكند.
آري بايد رهرو بود، پرتلاش،پرتوان در راه سترگ تعالي بشري و فرهيختگي....
دكتر مينو سلسله اين راه را به خوبي پيموده است.
اي نام تو بهترين سرآغاز-بي نام تو لب نميكنم باز